Zozomikoteak

Badirudi martxoaren azken bi egun eta erdi eta aipirilaren lehenengo bi egun eta erdiei esaten zaiela Zozomikoteak Gipuzkoa eta Nafarroako herri batzuetan. Pello Zabalak Naturaren mintzoa deritzon liburu zoragarrian martxoak 29ri dagokion izenburuan hauxe dakar: Zozomikoteak. Ondoko hau dio, besteak beste:
"... Orixek Euskaldunak poema sortan honela dio notatxo batean: "Zozo mikote, zozo-bikote: zozoak bikoka kabi-egiten asten diran garaia. Martxoaren azkeneko bi ta Apirilaren leneko bi egunak, Martxoak esan-omen Apirilari: Apiril, biribil, ekatzik egun bi. Ta Apirilak: Martxo Martxo: ematen diat esker gaizto. Nere ardirik aulenak egiten dik zazpi oin salto. Lenagoko urte batez eman egin omen zizkion, eta artaldea erreka ezin pasaz ito".
Gotzon Garatek (atsotitzak) bildu duenez: martxoaren 29aren eguerditik, apirilaren 3aren eguerdira arte dira, hots, martxoaren bi egun eta apirilaren bi egun eta erdi. Ez harritu egualdi txarrak izatea, zozomikotetan gaude eta, botatzen dituzte artzainek hitzetik hortzera, egun hauetako eguraldi berdotzarekin kexu ageri bazara.
Onintza Segurolak (Euskadi Irratiko eguraldiaren berri emailea) egindako elkarrizketa batean:
«Zozomikoteetan gehiago sinisten dut eta normalean txarra gelditzen da».
J. M. Barandiaranek hauxe bildu zuen:

A ellos se refiere una leyenda de Zarauz, según la cual marzo se enfadó con un toro y trató de matarlo descargando copiosas nevadas; más el toro se guareció debajo de una encina y se mantuvo de la yerba que con sus patas descubría alrededor. Se iban acabando los días de marzo y éste pidió dos a abril, el cual se los concedió. Durante ellos marzo arreció la tempestad y logró matar al toro.

"Zozomikoteak" hitzaz gain, "zozomigoteak" eta "zozomikateak" aldaerak ere badira eta Nafarroako Urdian herrian "Ordiziegunak" (Ordiziarekin zerikusirik ote?), baina ez dakigu gauza bera adierazi nahi duenez.