Lei beltza

Atzo Bilbo aldeko A8 autobidean izotz beltza zela-eta, sekulako txolopotea sortu zen: auto-istripuak, auto-ilarak... Izotz beltza delako hori argitzeko asmoz, UZEIk argitaraturiko Meteorologia Hiztegira jo eta hauxe aurkitu dugu:
"Tenperaturaren 0ºC azpiko beherakada gogorra, landareak ihartzen dituena", 161 or.
Aditu batek azaldu zuenaren arabera, ez zegoen eguratsean behar besteko hezetasunik eta horegatik ez zen izotz zuria izan, hau da, ihintza izozten denekoa. Horrelako kasuetan izotza ikusi egiten da, baina atzokoa ikusgaitza zen.
Izotz beltza dela-eta, gure euskalkietan honako hauek erabiltzen bide dira:

antziar, antzier iz.: G-Beizama.
horm iz.: BN-Bidarrai. .
horma beltz iz.: 1. G-Ataun. . 2. "Para Azkue "helada fuerte", pero según Landerretche se designa así al estado de los días en los que, a falta de sol, el deshielo no se produce". Azkue / Landerretche. Hiztegia.
horma beltz iz.: L-Ahetze / BN- Armendaritze, Esterenzubi.
horma iz.: G-Mendaro.
horma iz.: L-Azkaine, Mugerre.
hormakharroñ iz.: L-Urketa.
hormate (baita kharru ere) iz.: Z-Santa Grazi.
hormaxuri iz.: BN-Armendaritze, Esterenzubi.
intziar iz.: B-Orozko. Azkue. Hiztegia.
izotz beltz (baita jela ere) iz.: N-Leitza.
izotz gaitz / beltz iz.: N-Mezkiritz
izotz karroin iz.: Azkue. Hiztegiaren Eranskina.
izotz-baltz iz.: 1. B-Markina. G-Arrasate. Azkue. Hiztegia.
izotzorma iz.: G-Zegama.
izoz baltz iz.: B-Bolibar
izozbeltz iz.: G-Beizama.
jela iz.: G-Azkoitia.
jelate iz.: G-Getaria.
k(h)arru iz.: Behe-Nafarrera / Zuberera. Azkue. Hiztegia.
karrailo iz.: Labayru Hiztegia.
karraldoi iz.: B-Zeanuri.
karraldoi iz.: G-Oñati. Azkue. Hiztegia.
karroñ iz.: L-Ahetze.
karrun iz.: BN-Garruze.
kharro (baita izotz beltz ere) iz.: Z-Ürrustoi-Larrabile
kharroa beltz iz.: Z-Sohüta
kharru beltz iz.: Z-Pagola.
kharruin beltz iz.: Z-Domintxaine-Berroeta.
kharruleida iz.: Z-Altzürükü.
kharruñ beltz iz.: BN-Arruta
kharrun beltz iz.: L-Bardoze.
kharruñ iz.: L-Bardoze / BN-Arruta.
kharruñtzuri iz.: L-Bardoze.
lai baltz iz.: B-Uribe-Etxebarri.
lanbroe iz.: N-Arakil. Azkue. Hiztegia.
lauparda iz.: Labayru Hiztegia.
lei baltz iz.: 1. B-Jatabe. Ikusten ez den leia izaten da, baina ikusi ez arren lurra gogortu egiten du. Iñaki Gaminde. Jatabe Berbarik Berba. 2.B-Getxo. "Léisuri te léibaltza. Lei suri goixetan (eg)oten da kampo dusti suri suri suri. Ta lei baltza (eg)oten da kampo gogor eta otz eta esétango errasturik pes.
lei iz.: B-Zeanuri.
mitratu iz.: BN-Esterenzubi .